Sài gòn xưa hòn ngọc viễn đông

     

Cụm từ “Hòn ngọc Viễn Đông” đầu tiên sử dụng đến toàn cõi vùng khu đất Đông Dương, sau này ít nhiều người ghép nó cùng với danh xưng tp sài thành là vùng đất thứ nhất người Pháp chiếm được ở Đông Dương vào giữa thế kỷ 19.

Bạn đang xem: Sài gòn xưa hòn ngọc viễn đông


*

Ăn chơi về tối tại tp sài gòn – “Hòn ngọc Viễn Đông” thời Pháp.


Từ tham vọng ban sơ của những đề đốc hải quân Pháp mong mỏi biến tp sài thành thành một tiền đồn thịnh vượng, kinh qua hai cuộc chiến tranh cùng với Pháp và Mỹ, tp mang tên mới sài gòn đang quá lên thành trung tâm kinh tế lớn nhất nước ta và đang có xu cố kỉnh hình thành một đại đô thị nằm ở vị trí ngã ba đường giao thương quốc tế số 1 ở Đông phái nam Á.

Tôi vào học tập ở sài Gòn một trong những năm 1950. Ở khu trung thành tâm phố, những ngôi biệt thự cao cấp vẫn là các villa mẫu mã Pháp giống như ở Đà Nẵng hoặc Huế vị trí tôi khủng lên, nhưng thật sự tôi choáng ngợp trước các tòa dinh thự công quyền béo tốt và uy nghi của một thủ phủ, to bự hơn rất nhiều công trình đã từng có lần nhìn thấy trước đó, với các đại lộ rộng, trồng cây thẳng tắp, phòng nắp, cá biệt tự, khu vui chơi công viên xinh đẹp có mặt khắp nơi…

Đây cũng chính là lần đầu tiên tôi nghe đến danh xưng và phần nào cảm nhận hết ý nghĩa của nó: thành phố sài gòn “Hòn ngọc Viễn Đông”.

“Hòn ngọc Viễn Đông”?

Trước tiên thử xét đến cụm từ “Hòn ngọc Viễn Đông”. Trong quyển sách France in Indochina: Colonial Encounters (Nước Pháp làm việc Đông Dương: các cuộc chạm đầu trực thuộc địa), xuất bản năm 2001, tiến sĩ Nikki Cooper, Đại học Bristol, lý giải quá trình Pháp chiếm Đông Dương làm thuộc địa như sau:

“Quá trình thực dân hóa những vùng lãnh thổ không giống nhau mà sau này tạo cho xứ Đông Dương nằm trong Pháp diễn ra trong các năm.

Người Pháp trước tiên chinh phục ở phần đất phía nam tại nam giới kỳ trong những năm 1860. Xuyên suốt 30 năm tiếp theo, nước Pháp vẫn vững vàng tiến lên phía bắc, chỉ chiếm thêm Trung kỳ, Bắc kỳ cùng cả Campuchia lẫn Lào. Các vùng khu đất này đang được chấp thuận gộp tầm thường lại dưới tên thường gọi “Đông Dương nằm trong Pháp” vào khoảng thời gian 1885.

Mong hy vọng tạo lập một đế chế nằm trong Pháp tại Đông nam giới châu Á ấy, đã phần nào chế tạo động lực ghen tuông đua với đế quốc Anh. Đông Dương thuộc Pháp được dự loài kiến sẽ tuyên chiến đối đầu với Ấn Độ trực thuộc Anh.

Pháp tạo nên “Hòn ngọc Viễn Đông” để đối ứng cùng với Ấn Độ cơ mà Anh “tấn phong” là “viên châu báu bên trên vương miện”.

Như vậy nhiều từ “Hòn ngọc Viễn Đông” đầu tiên sử dụng cho toàn cõi vùng đất Đông Dương, sau này ít nhiều người ghép nó với danh xưng sài gòn là vùng đất thứ nhất người Pháp sở hữu được ở Đông Dương thời điểm giữa thế kỷ 19.

Danh xưng chắc hẳn rằng muốn vừa nói đến thực chất sáng chóe và sung túc của dùng Gòn, cũng vừa mang tính chất chất bảo hộ lẫn triết lý phát triển.

Ý đồ lúc đầu của thực dân Pháp là chi tiêu mạnh mẽ vào sài Gòn, gồm quy hoạch xây dựng cân xứng để thành phố này biến chuyển thủ tủ của Đông Dương; nhưng lại thật sự là không tồn tại căn cứ nào nhằm nói sài thành từng là tp được đánh giá số 1 của cả quanh vùng Đông phái mạnh Á vào thời khắc đó.


*

Logo (huy hiệu) của TP sài gòn từ năm 1870.


Bừng sáng thân vùng rừng ngập nhiệt đới

Xưng tụng sài gòn là “Hòn ngọc Viễn Đông” còn mang những yếu tố tư tưởng của khách lữ hành phương Tây.

Anh bạn phong cách thiết kế sư Nguyễn Trọng Huấn gồm lối lý giải khá độc đáo: “Sau chuyến hải hành kéo dãn cả mon trời, từ hải cảng Marseille miền nam bộ nước Pháp qua Địa Trung Hải, xuyên kênh đào Suez quá Ấn Độ Dương sóng to lớn gió lớn, lách qua eo biển khơi Malacca vào vịnh Ghềnh Rái, không cực nhọc để suy ra trung ương trạng mệt mỏi nhọc, buồn phiền của khách lữ hành, cả tháng ròng rã chỉ thấy trời và nước.

Cung cuối đoạn đường khi trạng thái rời rã đã lên đến đỉnh điểm, chuyến hải trình theo sông Lòng Tàu chiếu qua rừng đước yêu cầu Giờ, một sản phẩm công nghệ rừng ngập mặn nhiệt đới mà đa số người châu Âu chưa gặp bao giờ, xúc cảm xa kỳ lạ tưởng như càng đi càng xa nhân loại văn minh châu mỹ quen thuộc.

Trong trung ương trạng cơ cực của cô đơn ấy, bất chợt một chiều bừng sáng một thành phố mang nét phương Tây ngay trong khi tàu cập bờ Sài Gòn.

Xem thêm: Dung Dịch Thông Tắc Bồn Cầu, Top 11 Nước Thông Bồn Cầu Tốt Nhất

Ngủ khách sạn Continental, hotel Majestic, nạp năng lượng thịt bò beefsteak, uống rượu vang vùng Bordeaux, hưởng thụ xì con kê La Habana, săn trườn rừng, lấy da cọp, hút thuốc lá phiện và đùa gái xuân thì, cùng với thủy thủ tàu viễn dương cùng đám thực dân đến từ Viễn Tây, thành phố sài gòn được ca ngợi là “Hòn ngọc Viễn Đông” đâu có gì lạ…

Dĩ nhiên, nó trọn vẹn không là hòn ngọc với thợ thuyền xưởng đóng góp tàu bố Son, cu li bưng bê cảng dùng Gòn, phu xe pháo kéo và đông đảo người dân phiên bản xứ với trên mình bạn dạng án nô lệ, kẻ mất nước!

Vậy thì “Hòn ngọc Viễn Đông” với các dấu ấn ở trong địa chẳng gồm gì xứng đáng tự hào sao lại là ao ước của một thành phố sài gòn – tp hồ chí minh năng rượu cồn ngày hôm nay, từng làm cho những quý giá tiền đề cho công cuộc đổi mới quốc gia cách trên đây 30 năm?”.

Như vùng khu đất hứa

Huy hiệu sài gòn đã thể hiện ý hướng cải cách và phát triển của thành phố thời thuộc địa Pháp. Huy hiệu (logo) đó khắc hình nhỏ cọp và hoa lá cây cảnh Sài Gòn, bên dưới ghi câu giờ đồng hồ Latin “Paulatim Crescam” (“Từ tự tôi sẽ cải tiến và phát triển lên”) do Hội đồng thành phố tp sài gòn duyệt năm 1870, làm cho phù điêu treo ngơi nghỉ phòng khánh tiết Dinh làng Tây (Tòa thị chủ yếu Sài Gòn) vào năm sau đó. Từ bỏ ấy, dùng Gòn không chỉ phát triển từ từ, nhưng mà còn cải tiến và phát triển vượt bậc vào hàng nhất nhì trong số các yêu quý cảng thuộc địa Pháp.

Thời gian này nước Pháp vẫn kinh qua đế chế Napoleon III với rất nhiều tham vọng thi đua cùng các cường quốc châu Âu khác ví như Anh, Tây Ban Nha, Hà Lan, Bỉ… chiếm lĩnh thuộc địa.

Ý đồ gia dụng này càng trẻ trung và tràn trề sức khỏe hơn với sự trỗi dậy của tầng lớp tứ sản công nghiệp thời cộng hòa khát khao những nguồn nguyên liệu, thị phần các năm thời điểm cuối thế kỷ 19, thời điểm đầu thế kỷ 20.

Một khi đã chiếm lĩnh toàn bộ Đông Dương, fan Pháp xây dựng thành phố sài gòn thành thủ bao phủ phía Nam, công ty yếu nhằm mục đích khai thác mối cung cấp tài nguyên, lực lượng lao động và thị trường rộng béo một vùng đất tất cả Đông Dương, Đông phái mạnh Á với cả miền Hoa phái nam của Trung Quốc. Dùng Gòn tiếp nhận những con fan năng hễ nhất tới từ khắp nơi, tìm bí quyết làm nhiều ở yêu quý cảng to này.

Vết tích bản vẽ xây dựng nhà cửa của họ hiển hiện khắp nơi: từ mạng lưới ngõ xã của fan Việt, nhà dãy dạng “shophouse” (nửa sinh sống nửa buôn bán) của Hoa kiều Hong Kong, Singapore, Hoa Nam, phố “bazaar” (cửa mặt hàng buôn cùng ở) của bạn Chà Chetty (Nam Ấn Độ), rồi tín đồ Java, Mã Lai, bạn Tagal (Philippines), phố Tây, nhất là dạng villa vườn của người Pháp, fan Bỉ, bạn Đức…

Sài Gòn từ bỏ thuở ban sơ đã được miêu tả như một khát vọng, một ý chí vượt qua của đế quốc Pháp. Mong mỏi rằng hiện giờ “Hòn ngọc Viễn Đông” sẽ không còn là ý muốn ước, ảo vọng mà biến hóa một phương châm để nhắm đến của tín đồ TP.HCM!

Những mốc lịch sử

1698: Chúa Nguyễn cho lập tủ Gia Định, dinh Phiên Trấn.

1772: Xây lũy buôn bán Bích ngăn quân Xiêm ngơi nghỉ mạn Tây, đào kênh Ruột Ngựa nối sát đồng bằng sông Cửu Long.

1790: tạo ra Gia Định thành theo phong cách phòng thủ Vauban.

1859: Quân Pháp hạ thành Gia Định.

1862: phương pháp quy hoạch Coffyn cho thành phố Sài Gòn.

1868: thi công Dinh thống soái nam giới kỳ.

1923: phong cách thiết kế sư Hébrard chỉnh lý quy hoạch dùng Gòn.

1930: Sáp nhập Chợ lớn vào thành phố Sài Gòn.

1954-1975: dùng Gòn, tp. Hà nội chính quyền việt nam Cộng hòa.

1975: tp được giải phóng.

1976: thành phố sài thành đổi tên là thành phố Hồ Chí Minh, rộng lớn trên 2.000km2, bao gồm cả tp sài thành – Chợ béo và tỉnh giấc Gia Định cũ.