Trận chiến cầu rạch chiếc

     

VHSG- những năm nay, xem ra thời tiết tất cả những thay đổi dị thường. Cuối tháng 4, các tỉnh miền Đông nam giới Bộ cần khứng chịu các đợt nóng ran gay gắt. Bầu không khí hầm hập như nung nấu, cây xanh bạc lá đứng ngọn, khao khát muốn mưa. Trong những ngày hè nóng sốt ấy, thông qua những người các bạn thơ, tôi được mời tham dự một lễ giỗ trận khá độc đáo.

Bạn đang xem: Trận chiến cầu rạch chiếc

*
Bia tưởng niệm 52 nhân vật liệt sĩ quyết tử trong trận chiến bảo đảm cầu Rạch dòng ở cửa ngõ ngõ sài gòn tháng 4-1975

Chiều muộn ngày 27-4, tôi rời cơ quan ngược đi ra đường Điện Biên Phủ, vượt cầu Sài Gòn, nương theo dòng tín đồ cuồn cuộn bên trên xa lộ hà nội thủ đô trực chỉ phía đông bắc, dấn thêm một thôi nữa, đã ngó thấy mong Rạch loại cũ kỹ thấp thoáng trước mặt. Ngay mặt tay trái, một cây cầu bắt đầu vĩnh cửu đang được khẩn trương thi công và đã hiện rõ hình hài. Những cái cần cẩu ngất ngưởng vươn cao trên thai trời, chừng như mau lẹ chạy đua với thời gian. Vùng đất bom cày đạn xới thuở nào bây giờ đang có những thay đổi nhanh đến chóng mặt. Sự bề bộn ngổn ngang của một công trường thi công xây dựng bít hút tầm nhìn, dễ khiến cho tất cả những người đời lu lấp, thậm chí quên khuấy cây ước được xây bởi xương ngày tiết một thời, mọi khi qua lại chốn này.

Vàm Rạch dòng chỉ rộng lớn chừng 150 mét, nhưng có độ dài hàng chục cây số, do vậy khả năng chia giảm địa hình rất lớn. Lòng sông sâu, dọc phía hai bên bờ là bến bãi sình lầy, quan trọng làm bến vượt, khó khăn có nơi nào có thể lội qua được, kể cả xe lội nước. Vào cuộc Tổng đánh và nổi lên xuân Mậu Thân 1968, cầu Rạch mẫu là một trong những mục tiêu quan trọng của những lực lượng biện pháp mạng. Tuy nhiên, vì chưng lực lượng vượt chênh lệch, bắt buộc ta chưa thể đánh sở hữu được cây mong này. Trận đánh úp đồn Rạch Chiếc, chính trị viên Sáu Thống (Tiểu đoàn 2) sẽ hy sinh.

*
Nhà văn Nguyễn Minh Ngọc

Từ sau Mậu Thân 1968, nhận ra vị trí xung yếu của mong Rạch cái nói riêng, cầu thành phố sài gòn và mong Đồng Nai nói chung, Mỹ và quân đội tp sài gòn ra mức độ xây dựng hệ thống bố phòng kiên cố nhằm bảo vệ. Cung quanh quanh vùng cầu Rạch Chiếc, địch tùy chỉnh thiết lập nhiều đồn bót, trại lính, lô cốt và chòi canh. Quanh đó ra, phía bắc cầu còn tồn tại trận địa pháo, đơn vị xe tăng, những khu quân sự và bán quân sự. Bên dưới vàm sông, khư khư của Giang đoàn 306 ngày đêm tuần tiễu, lùng sục.

Tiểu đoàn bảo vệ chốt giữ mong Rạch Chiếc có 400 thương hiệu được đồ vật súng M16, súng phóng lựu M79, cối 60ly cùng súng kháng tăng. Tại tư lô cốt án ngữ ở hai đầu cầu, gồm 4 khẩu đại liên, 8 khẩu M79 và hàng chục thùng lựu đạn. Hai bên cầu về phía đông và phía tây, giải pháp chừng 500 mét, ngoài vấn đề phát quang cây cối, địch có thêm 2 lô cốt án ngữ vàm sông nhằm đảm bảo an toàn từ xa. Đầu ước phía nam, gồm hai hàng nhà tôn, một dãy hai tầng đặt sở chỉ huy và một dãy nhà bết cho đàn lính ở. Quanh những lô cốt và trại lính có đến 5 lớp rào kẽm gai, đan xen với bãi mìn cùng pháo sáng. Đêm đêm, đèn trộn ở những lô cốt cùng thành mong chiếu sáng sủa rõ mồn một như ban ngày, bộ đội gác có thể phát hiện tại được các phương châm di động biện pháp xa độ lớn vài trăm mét. Xung quanh ra, đối phương còn dựng không ít thùng phi đựng đầy cát, cùng nhiều bao mèo ở hai đầu phía trên cầu và vào dạ cầu, để bức tốc khả năng chống thủ. Ngay dưới gầm cầu, đàn địch kê sàn gỗ cho bộ đội ở hòng “tử chiến” với Việt cộng, đồng thời bọn chúng gài luôn luôn 2 trái bom sẵn sàng hủy hoại cây mong một lúc tình gắng nguy ngập.

Nếu cây mong này bị tấn công sập, nhỏ rạch rộng với sâu này sẽ biến thành con hào khôn cùng lợi hại ngăn ngừa đường tấn công của đại quân ta thọc vào nội đô sử dụng Gòn. Đồng thời, đó cũng là điểm sau cuối buộc đám tàn quân địch thất trận chạy về co các ở phía bắc cầu, tạo thay kìm chân các cánh quân ta. Vạn nhất trong trường đúng theo Rạch Chiếc phát triển thành điểm “tử thủ”, địch sẽ có được đủ thời hạn sử dụng mặt đường bộ, mặt đường thủy cùng cả đường không, chuyển lực lượng trù bị kế hoạch ra phản nghịch kích…

Về phía ta, mong Rạch Chiếc phía trong mũi tiến công trọng yếu của chiến dịch tp hcm ở hướng đông. Tại đây đã diễn ra trận tiết chiến thân quân giải tỏa với lực lượng bảo vệ và thủy quân lục chiến được sản phẩm công nghệ mạnh, tất cả xe tăng, trực thăng với giang thuyền yểm trợ. Những đơn vị quánh công, biệt cồn cánh Đông tham gia xâm lăng cầu Rạch dòng gồm: tiểu đoàn 81, Z22 với Z23, thuộc binh đoàn 316.

Vượt qua sông Tắc, thanh lịch Long Trường, cán bộ, đồng chí Tiểu đoàn 81 lội ruộng cho Bình Trưng. Đơn vị ém nhẹm quân trên rạch Bà Rú với rạch Bến Đình, biện pháp cầu Rạch loại chừng rộng 1km theo mặt đường chim bay. Thuộc thời điểm, những đơn vị Z22 và Z23 cũng bí mật rải quân tự Tam An mang lại An Phú, khẩn trương tiếp cận các mục tiêu đã được phân công.

Không còn thời gian chuẩn bị, sáng 27-4, Ban chỉ huy thông qua chiến lược tác chiến và quyết trọng điểm thư, khẳng định: “Toàn thể cán bộ, đồng chí của tiểu đoàn 81, Z22 với Z23 kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ đánh cùng giữ mong Rạch Chiếc, mặc dù phải quyết tử đến fan cuối cùng”. Phương pháp tác chiến được triển khai lập cập đến từng chiến sĩ. Trải qua ba ngày hành quân sở hữu vác nặng, luồn lách qua hàng chục đồn bốt giặc, cán bộ, đồng chí đều ngấm mệt, tuy vậy ai nấy các nhất quyết xin được gia nhập trận đánh. Số bằng hữu mới được bổ sung cập nhật từ miền bắc bộ vào, mặc dù đang sốt rét cơ mà vẫn không chịu đựng ở tuyến đường sau.

Chiều cùng ngày, tất cả quân hành lý đều được chứa giấu kỹ. Những người dân lính quánh công vận xà lỏn, mỗi người đều với theo nhì cơ số đạn. Màn đêm buông xuống. ước Rạch cái rực sáng ánh sáng của đèn pha cùng pháo sáng, càng khiến cho địa hình thêm trống trải. Pháo địch ở Sóng Thần, Nhơn Trạch vẫn phun cầm canh vào khu vực đồng bưng sáu xã. Từ phía cầu, thỉnh thoảng lũ lính lại xả mặt hàng tràng đại liên vào đa số vị trí chúng nghi ngờ. Bất chấp mọi mưu chước của kẻ thù, sát 200 cán bộ, chiến sĩ, thân bản thân trét bùn đất cùng nằm lẫn cỏ rác rưởi vẫn kín đáo tiềm nhập mục tiêu.

3 giờ phát sáng 28-4, mũi 2 vày Tiểu đoàn 81 đảm nhiệm, dưới sự lãnh đạo của Tiểu đoàn trưởng Hai Kiện với tham mưu trưởng Nguyễn Văn Thuật, tiến sát phía trên đầu cầu phía nam. Bên dưới ánh hỏa châu đá quý khè, anh em phát hiện thêm được sản phẩm loạt kim chỉ nam mới nhưng trước đó khi điều nghiên ta chưa chũm được. Ở mũi 1 do đồng minh Tư Thinh phụ trách, vấn đề vượt sông ra mắt rất chậm. Tuy vậy nước ròng, nhưng lại trước sự kiểm soát và điều hành gắt gao của địch, mang đến tận 3h sáng ngay gần 100 cán bộ, chiến sĩ Z22 với Z23 vẫn chưa qua không còn vàm sông. Vì mang vác nặng, những người đã trở nên sặc nước khi cần lặn quá hơi nhằm tránh đèn trộn rà quét của lũ giang thuyền. Tình cố vô vàn khó khăn và căng thẳng.

Xem thêm: Dạy Con Thông Minh Với Phương Pháp Giáo Dục Sớm Glenn Doman, Glenn Doman Việt Nam

3 tiếng 30 phút, một chiếc xe Jeep từ trung tâm ra bất thần lao lên cầu, kề cận nơi ta đang ém quân. Một chiến sỹ buộc đề xuất dùng AK phun chặn. Ngay lập tức, nhì Kiện phân phát lệnh cho hàng chục khẩu B40, B41 đồng loạt khai hỏa nhắm trực tiếp vào khu vực trại lính, sở chỉ huy, bót gác và các ổ đề kháng của địch. Những tiếng nổ lớn rung chuyển. Sương lửa khóa lên mù mịt, hai hàng nhà tôn đổ sập trả toàn. Các chiến sĩ ta cần sử dụng AK với thủ pháo đạp rào ào ạt xung phong. Hàng trăm ngàn tên địch bị tiêu diệt, bầy sống sót vứt chạy dạt về phía bắc cầu. Chỉ 15 phút sau, cụm phòng vệ phía nam cầu Rạch dòng đã phía bên trong tầm kiểm soát điều hành của ta. Hai quả bom gài bên dưới chân cầu đã bị tháo cấp bách nổ, cây cầu được giữ lại an toàn.

Trong khi đó, làm việc mũi một phần đông bằng hữu ta vẫn còn loay hoay giữa kho bãi sình lầy trống trải. Địch phát hiện nay được, từ những lô cốt phía bắc ước và bên trên bo bo, các cỡ súng của chúng phun như vãi đạn. Nhiều đồng chí đặc công đã quyết tử ngay bên dưới vàm sông. Một số bằng hữu vừa lên đến mức bờ lập tức dùng B40, B41 diệt loại lô cốt sinh hoạt lùm tre, băng qua quãng đồng trống tập kích những ổ đề chống của địch. Chiến sự diễn ra vô thuộc khốc liệt. Sau thời điểm giải quyết kết thúc các kim chỉ nam phía nam, cán bộ, chiến sỹ Tiểu đoàn 81 băng lên khía cạnh cầu, dũng cảm tiến công vào các cụm hỏa lực của địch sinh hoạt mạn bắc, cung ứng cho anh em Z22 cùng Z23. Ta trả toàn cai quản trận địa.

Ngay trong những khi ta thực hiện chốt chặn ở nhị đầu cầu, hàng chục khẩu súng từ Nhơn Trạch, Sóng Thần cùng Liên ngôi trường Thủ Đức liên tiếp bắn cung cấp tập vào trận địa ta. Pháo địch vừa dứt, bên trên trời xuất hiện thêm hàng bè bạn trực thăng vũ trang, từng tốp 3 chiếc một thi nhau phóng hỏa tiễn cùng xả đại liên xuống các vị trí gồm quân ta đã chốt giữ. Các cán bộ, chiến sĩ ta bị yêu đương vong nặng. Được máy bay, xe pháo tăng với tàu chiến yểm trợ, lực lượng biệt hễ quân và thủy quân lục chiến liền phản kích hòng chiếm phần lại cầu Rạch loại từ ba hướng. Lệnh trên là buộc phải giữ cầu bởi mọi giá! thiếu thốn súng đạn, chiến sĩ ta áp dụng đại liên vừa thu được đặt trên mặt cầu bắn thẳng vào quy củ địch. Có lúc bằng hữu phải sử dụng lưỡi lê với dao găm giáp lá cà ở chân lô cốt phía bắc. Thế trận đánh giằng co rất ác liệt. Địch sử dụng xe tăng bắn chế áp để cỗ binh của chúng ập vào mặt cầu. Trước mức độ ép kinh hoàng của địch, Ban chỉ huy phải cho đồng đội tạm lui về vị trí khởi thủy ban đầu. Trung đội trưởng Nguyễn Văn Long quyết tử trong tứ thế nâng súng B40 phun tàu địch bên dưới vàm sông. đồng chí Võ Văn Tân bị mến gãy chân mà lại vẫn cần sử dụng lựu đạn khử hai tên địch, trước khi bị bắt. Sau khi đánh đập Tân khôn cùng dã man, nhưng mà vẫn không moi được nửa lời, bọn lính đã phẫu thuật anh. Không hết, bọn chúng còn chặt đầu hai chiến sỹ đặc công khác rồi mang ra bêu ngơi nghỉ gầm cầu, hòng uy hiếp niềm tin quân ta…

*
Phóng viên châu âu tác nghiệp và chứng kiến mức độ ác liêt trong trận giằng co chỉ chiếm giữ cầu

Đến trưa ngày 28-4, trước nạm trận “trống lưng” phần tử giữ cầu bắt buộc rút lui trong vòng hỏa lực truy đuổi của địch. đồng đội động viên nhau nuốm mang theo súng đạn và đưa thương binh ra khỏi khu vực cầu. Thành phần chốt ngăn ở ngã bố Cát Lái cũng lâm thời rút về gò đất cạnh rạch Ruột ngựa để hội quân và rút kinh nghiệm. Sang 1 ngày võ thuật ác liệt, tuy nhiên phải nhịn đói, nhịn khát và buộc phải chịu các thương vong, nhưng niềm tin cán bộ, đồng chí vẫn vững vàng vàng. Thời gian này, tin tức thành công từ khắp khu vực tới tấp dội về có tác dụng nức lòng người. Người nào cũng hiểu thắng lợi đang mang lại rất gần, đơn vị chức năng phải liên tục chiến đấu với ý chí quyết chiến thắng trận cuối cùng.

Không đến địch có thời hạn củng cố, Ban chỉ đạo quyết định tái lấn chiếm cầu Rạch chiếc trong đêm 28-4. Đúng 21 giờ, các đơn vị đồng loạt nổ súng tiến công vào những vị trí của địch ở tía hướng, trên cỗ và cả bên dưới vàm sông. Ngay từ phút đầu, bằng B40, B41, thủ pháo, những người lính sệt công anh dũng đánh nhảy xe tăng và bộ binh địch thoát ra khỏi mặt cầu, các tên hồi hộp tháo chạy về phía bắc. đồng chí ta lợi dụng những lô cốt và các thùng phi, ụ cát để bố trí lực lượng chốt giữ, phòng phản kích. Phần nhiều thứ vũ khí, phương tiện chiến tranh thu được của địch phần đông được các đơn vị thực hiện và vạc huy về tối đa để đứng vững trận địa. Xuyên suốt hai đêm ngày chiến đấu, các chiến sĩ sệt công chỉ nhai gạo sấy với uống nước lã cụ hơi. Mãi tới đêm 29-4, bạn bè mới được nạp năng lượng một dở cơm đạm bạc bẽo do cửa hàng ta nấu ăn từ xa, thừa bom đạn có đến.

Trong cơn xuất xắc vọng, quân đội thành phố sài gòn 7 lần gửi xe tăng và bộ binh mang đến phản kích, tuy vậy tất cả phần nhiều bị bẻ gãy. Đến thời điểm này còn có hàng vạn tàn quân từ các mặt trận toá chạy về bị chặn đứng ở phía bắc cầu. Rộng 100 loại xe Jeep bị dồn viên lại nghỉ ngơi ngã bố lộ đỏ thương phế truất binh, vô hình trung tạo ra thành một chiến lũy cản con đường xe tăng địch. Cùng đường, những sắc bộ đội vứt súng đạn, trút vứt binh phục, lo tìm mặt đường chạy tháo dỡ thân. ước Rạch dòng được giữ nguyên vẹn.

Sau gần bố ngày đêm chiến đấu, 52 cán bộ đồng chí đặc công hy sinh, nhiều phần các anh đa số vĩnh viễn nằm lại dưới vàm sông Rạch Chiếc. Vì chưng nhiều đơn vị chức năng phối thuộc, vả lại quân số vừa mới bổ sung nên không ai nắm được chính xác danh tính và bạn dạng quán của những liệt sĩ từng tham dự trận sau cùng này. Những người lính đặc công còn sót lại hằng ngày đương đồ vật lộn cùng với cuộc mưu sinh sau khi rời quân ngũ. Và thời gian cứ gắng trôi đi… như thể vô tình, vô nghĩa.

***

Từ nỗi nhức khôn nguôi ấy, ko thể mong chờ thêm được nữa, đầu năm 2006, một tờ bia đã có dựng lên khá nhanh ngay nghỉ ngơi chân ước phía nam, do tâm nguyện và sức lực của những người dân đồng nhóm cũ, cùng với nhiều người dân hết sức đỗi bình thường. Đơn giản do họ lạnh lòng mong mỏi có một xứ sở đầm ấm, tiện lợi để đón tiếp vong linh các liệt sĩ trong các ngày lễ trọng hằng năm, đặc biệt lễ mừng chiến thắng 30-4. Mặc dù nhiên, về mặt hiệ tượng tấm bia ban sơ còn tương đối thô tháp và đặc trưng do thi công vội trên nền khu đất yếu nên đã biết thành sụt lở. Không lâu sau đó, một tờ bia dị kì được dựng lên. Điều đáng quan tâm là những người trực tiếp gia nhập góp công sức, chi phí bạc hình thành tấm bia tưởng niệm không một ai muốn nhắc đến tên mình. Với trung khu nguyện muốn được góp chút gì đấy ngõ hầu làm nóng lòng thân nhân các gia đình liệt sĩ, vì chưng vậy, thảy họ hầu như xin được ẩn danh. Tấm bia tri ân của lòng dân vẫn phải đối mặt với nhiều phiền toái, thậm chí rắc rối, chỉ do việc xây cất chưa được phép của tổ chức chính quyền sở tại. Nếu không tồn tại sự can thiệp kịp lúc của một quan chức bao gồm tâm thì lừng khừng chuyện gì đã xảy ra. Sau khi tấm đài tưởng niệm được dựng lên, vào thời gian rằm tháng 7 năm 2006, một đại lễ ước siêu các nhân vật liệt sĩ quyết tử tại cầu Rạch cái do các nhà sư trụ trì xung quanh đã được tổ chức rất đỗi trang nghiêm với xúc động. Đặc biệt, đúng vào trong ngày giỗ trận Rạch mẫu (27-4) những đặn năm nào thì cũng vậy, tất cả một người lũ ông trạc ngoài sáu mươi tóc muối hạt tiêu, trú tại quận 11 cần sử dụng xe máy chở 100 bó cúc vàng thật đẹp mang đến dâng lễ. Những người tò mò muốn biết danh tính, anh cười cợt hiền: “Anh em mình quyết tử cả cuộc sống cho dân mang lại nước, tui cung cấp tạp hóa gồm chút lòng thành, nêu tên tuổi làm cho chi?”.

Tới chân cầu Rạch Chiếc, rẽ bên tay phương diện theo con đường đất thêm vài ba mươi thước, sẽ thấy sừng sững một lớp bia màu huyết dụ, khiêm nhịn nhường nép mình dưới lùm cây dừa nước. Toàn bộ được bố trí nghiêm ngắn trên chiếc doi đất chừng rộng chục thước vuông. Bia cao khoảng chừng hai thước, hình khối cân xứng, trên đỉnh có ngôi sao sáng năm cánh. Phương diện bia trầm khoác quay ra bến vượt vàm Rạch Chiếc, nhìn về bên cạnh trái là quận Thủ Đức, bên đề nghị là quận 9. Thân bia khắc loại chữ: “BIA TƯỞNG NIỆM CÁC CHIẾN SĨ quyết tử TẠI CẦU RẠCH CHIẾC”. Phía trước, tam cung cấp được ốp đá, bao gồm lư hương trọng thể ở giữa, thêm các ghế đá bên bắt buộc để những người đến viếng thăm có chỗ nghỉ ngơi chân.

Khi tôi mang lại nơi thì mấy chục người có đầy đủ nam phụ lão ấu đang tề tựu trước tấm bia. Bọn họ là hồ hết cựu binh lực từng dự trận Rạch Chiếc, quân phục bội nghĩa màu, tầm vóc phong trần, gương mặt ai nấy như tạc bằng đá núi. Vào số này còn có đại úy è Xuân Kiện, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 81; những anh Nguyễn Văn Thuật, Phạm Đăng Nhân, cựu binh của quân đoàn 316,… tuy nhiên, số đông những người xuất hiện lại vốn là “dân ấp, dân lân” chưa từng trận mạc, bởi vì mến nghĩa trọng tình cùng cảm kích trước việc hy sinh vô bờ bến của những liệt sĩ mà tự nguyện về đây. Đó là nét rất dị và cảm cồn của lễ giỗ trận lần này. Họ đến bằng tất cả tấm lòng trường đoản cú nguyện, thành kính, coi những liệt sĩ như người thân của mình. Mái ấm gia đình anh Đặng Văn Hưng, quê mãi tận Hải Phòng, hiện nay là công dân quận 2, tp Hồ Chí Minh, có đủ cả vk chồng, nhỏ trai, nhỏ gái, bé rể. Với đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, anh Hưng vẫn thường nhắc nhở bé cháu rằng mình giành được cuộc sống hôm nay phải biết tri ân các anh hùng liệt sĩ…

Phẩm vật dụng được rất nhiều người đem lại bày biện gần kín đáo trước bia, nhang khói nghi ngút. Lễ mọn, trọng điểm thành. Tất cả đủ heo quay, gà luộc, bánh chưng, bánh tét, bánh ú, bánh mì, xôi trắng, trà sen. Thức uống có rượu nếp, bia 333, bia Heineken, nước ngọt. Nhan nhản trái cây với hoa, nhang cùng nến. Bát đũa, ly tách xếp thành sản phẩm ngay ngắn. Bố chiếc điếu cày bắt đầu khựa, cùng với nhiều thuốc lào, dung dịch lá, trà móc câu, rubi mã, v.v… Sau lễ khấn tế của Ban tổ chức, từng bạn nối nhau lặng lẽ thắp nén nhang thơm cung kính mời anh linh các liệt sĩ về thượng hưởng. Cựu lãnh đạo Trần Xuân khiếu nại nghèn nghẹn nói hai giới trẻ đang thông điếu với châm thuốc lá: “Đốt cung cấp cho đủ mỗi bạn bè một, nhì điếu. Khổ, mấy ngày tấn công nhau, chúng nó đã đạt được hơi thuốc như thế nào đâu, những em ơi”. Tất cả mọi bạn lặng đi vào giây lát. Các chị, những cô mắt đỏ hoe, sùi sụt. Tiếp tục mạch thơ của chị ấy Hồng Oanh, nhiều cả nhà em lần lượt nuốm nhau dưng đọc phần đa vần thơ mộc mạc, tưởng niệm những người con trung hiếu đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Cựu binh sĩ Phạm Minh Hào, nước mắt lăn dài trên đống má, giọng trầm xuống: Vần thơ ấp ủ xưa nay nay/ giữ hộ xuống mẫu sông, mảnh đất này/ khiếp viếng hương thơm hồn bạn chiến sĩ/ Suối xoàn dưới ấy, nỗi lòng đây. Một bè hoa được kết vô cùng đẹp, rồi từng nhành hoa theo thứ tự được thả xuống vàm sông Rạch Chiếc. Bên trên bờ, ngọn lửa hóa vàng mã cứ hực lên như reo, như múa… quan sát cảnh tượng ấy, tôi cảm thấy lòng mình được yên ủi rất nhiều.

Gần tàn cuộc, vẫn còn người với lễ vật mang lại dâng hương. Nụ cười và cái hợp tác thật tự nhiên và thoải mái như thể đã quen biết nhau từ bao giờ. Mọi người nhường nhau ngồi xếp bằng ngay bên dưới đất, véo chũm xôi, nâng ly bia, mắt nhìn nhau chếnh choáng. Bên trên đầu, hầu hết đám mây xám ủng tan vươn lên là tự thời gian nào chẳng rõ. Phút chốc, vòm trời thành phố bên cạnh đó cao thêm, xanh hơn và rộng đến khôn cùng.